ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ

της Μελίνας Καριπίδου

Η δυσκοιλιότητα είναι περισσότερο ένα σύνολο συμπτωμάτων παρά μια ασθένεια και αποτελεί μια από τις πιο συχνές διαταραχές του πεπτικού συστήματος. Απασχολεί άτομα όλων των ηλικιακών ομάδων, αλλά απαντάται, συχνότερα στην παιδική και την τρίτη ηλικία, ενώ παρατηρούνται διαφορές και μεταξύ των φύλων.


Τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας περιλαμβάνουν κενώσεις λιγότερες από 3 φορές την εβδομάδα, έντονη πίεση κατά τη διάρκεια των κενώσεων, αίσθημα ατελούς κένωσης και σκληρά κόπρανα για ένα διάστημα 3 μηνών. Οι δύσκολες κενώσεις, τα σκληρά κόπρανα ή η αδυναμία πλήρων κενώσεων σε καθημερινή βάση δε σημαίνουν δυσκοιλιότητα, άλλα κάποια δυσλειτουργία του εντέρου.

Η δυσκοιλιότητα μπορεί να οφείλεται σε ορισμένα νοσήματα ή φυσιολογικές καταστάσεις, όπως η εγκυμοσύνη, αλλά οι πιο κοινές αιτίες εμφάνισής της περιλαμβάνουν:
· Μη ισορροπημένη διατροφή και μειωμένη πρόσληψη διαιτητικών ινών
· Μειωμένη φυσική δραστηριότητα
· Αφυδάτωση
· Μειωμένη ενεργειακή πρόσληψη (υποθερμιδικές δίαιτες αδυνατίσματος)
· Λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ. συμπληρώματα σιδήρου, αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά, κα)
· Ταξίδια, στρες και άτακτο πρόγραμμα κενώσεων

Όλοι οι παραπάνω παράγοντες είναι τροποποιήσιμοι, για αυτό πριν μπείτε στη διαδικασία των καθαρκτικών, είναι καλό να εντοπίσετε αν κάποιος από αυτούς υπάρχει και να προσπαθήσετε να τον αλλάξετε.

Ως προς τη διατροφή, θα πρέπει αφενός να αυξηθεί η κατανάλωση τροφίμων που προάγουν την κινητικότητα του εντέρου και βοηθούν στις κενώσεις, αφετέρου να περιοριστούν τρόφιμα που πιθανώς ευνοούν τη δυσκοιλιότητα. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν γενικώς τα φρούτα και λαχανικά και τα προϊόντα ολικής αλέσεως, με ιδιαιτέρως ευεργετική επίδραση από το ακτινίδιο, τα δαμάσκηνα (φρέσκα και αποξηραμένα), τα σύκα (φρέσκα και αποξηραμένα) και τα δημητριακά πρωινού υψηλής περιεκτικότητας σε διαιτητικές ίνες. Στη δεύτερη κατηγορία έχουν κατηγορηθεί ότι ανήκουν η μπανάνα, τα μαγειρεμένα καρότα, το άσπρο ρύζι, τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τρόφιμα με υψηλό ποσοστό λίπους. Επίσης, η υπερβολική πρόσληψη γάλακτος έχει συσχετισθεί με περιστατικά δυσκοιλιότητας στα παιδιά, αλλά ενδεχόμενη μείωσή του θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και να συνοδεύεται, εάν χρειάζεται, από αντικατάσταση με αντίστοιχες διατροφικές πηγές.

Βασική διατροφική οδηγία για τη θεραπεία της δυσκοιλιότητας είναι η αύξηση των διαιτητικών ινών σε καθημερινή βάση. Οι διαιτητικές ίνες έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων, να τα κάνουν πιο μαλακά και να συμβάλλουν στη μεγαλύτερη κινητικότητα του εντέρου. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη διαιτητικών ινών είναι 10-13 γραμμάρια ανά 1000 θερμίδες. Για να επιτευχθεί αυτό, είναι απαραίτητο να καταναλώνονται σε καθημερινή βάση 5-6 μερίδες φρούτων και λαχανικών και να επιλέγονται τρόφιμα ολικής αλέσεως. Τα φρούτα έχουν μεγαλύτερη συγκέντρωση διαιτητικών ινών στη φλοίδα τους, για αυτό συστήνεται η κατανάλωση ολόκληρου του φρούτου και όχι καθαρισμένου. Επίσης, τα φρέσκα φρούτα έχουν περισσότερες διαιτητικές ίνες σε σχέση με τους χυμούς. Το ίδιο ισχύει και για τα μη επεξεργασμένα δημητριακά σε σχέση με τα λευκά, ώστε το μαύρο ψωμί, το μη αποφλοιωμένο ρύζι, τα μη επεξεργασμένα ζυμαρικά να παρέχουν μεγαλύτερες ποσότητες διαιτητικών ινών. Τα τρόφιμα με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε διαιτητικές ίνες είναι τα όσπρια. Τα όσπρια μπορεί να συμπεριληφθούν στο διαιτολόγιο ακόμα και σε καθημερινή βάση σε μικρές ποσότητες, π.χ. ως μέρος της σαλάτας ή ενός σάντουιτς για σνακ. Στον Πίνακα που παρατίθεται αναφέρεται το περιεχόμενο σε διαιτητικές ίνες για κάποια επιλεγμένα τρόφιμα. Ένα ενδεικτικό, λοιπόν, διαιτολόγιο που μπορεί να καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες σε διαιτητικές ίνες περιλαμβάνει 2 πλούσιες σαλάτες από ωμά ή βρασμένα λαχανικά στο μεσημεριανό και το βραδινό γεύμα, 1 μερίδα δημητριακά πρωινού, 2-4 μερίδες φρούτων, όσπρια και δημητριακά ολικής αλέσεως.

Η διατροφή πλούσια σε διαιτητικές ίνες πρέπει να συνοδεύεται και από αύξηση στην πρόσληψη των υγρών. Για αυτό συστήνεται η συχνή κατανάλωση νερού, αλλά και άλλων υγρών (π.χ. γάλα, σούπες, χυμούς, κα) ή τροφίμων με υψηλό περιεχόμενο σε νερό, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά.

Πέρα από τις διατροφικές συστάσεις, ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας. Η τακτική άσκηση διευκολύνει την κινητικότητα του εντέρου και προάγει την ομαλή λειτουργία του. Και δεν είναι απαραίτητο να έχει τη μορφή οργανωμένης και συστηματικής άσκησης, όπως στα αθλήματα. Ιδιαιτέρως βοηθητικό είναι το καθημερινό περπάτημα και γενικότερα η αύξηση της κίνησης στις απλές καθημερινές δραστηριότητες. Ακόμα κι αν έχετε κινητικά προβλήματα, υπάρχουν κατάλληλες ασκήσεις που μπορεί να είναι βοηθητικές.

Τέλος, στους μη φαρμακευτικούς και τροποποιήσιμους παράγοντες για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι η λεγόμενη συμπεριφορά τουαλέτας. Αυτή συμπεριλαμβάνει την προσπάθεια για άμεση ανταπόκριση στο αίσθημα αφόδευσης και την επίσκεψη της τουαλέτας σε τακτικές ώρες, ακόμα κι αν δεν υπάρχει αντίστοιχο αίσθημα ή δεν οδηγήσει τελικά σε κένωση. Οι οδηγίες αυτές είναι ιδιαιτέρως σημαντικές για τα παιδιά, τα οποία οδηγούνται πολλές φορές σε δυσκοιλιότητα, επειδή συγκρατούν τα κόπρανά τους στο πλαίσιο της αυτονομίας τους ή από φόβο. Θα πρέπει, λοιπόν, τα παιδιά να ενθαρρύνονται, χωρίς πίεση, να πηγαίνουν στην τουαλέτα σε τακτικές ώρες και να προσπαθούν για λίγα λεπτά. Η ώρα αμέσως μετά τα γεύματα συνήθως προτιμάται, διότι τότε υπάρχει αυξημένη πιθανότητα κένωσης.

Τρόφιμο(100 γραμμάρια) Διαιτητικές ίνες(γραμμάρια)
Αμύγδαλα 12,9
Αρακάς 4,7
Βατόμουρα 6,6
Βερίκοκα ξηρά 18,1
Δαμάσκηνα 2,3
Δαμάσκηνα ξηρά 12,8
Ινδική καρύδα αποξηραμένη 21,1
Καρύδια 5,9
Κάστανα 6,1
Κουάκερ 6,8
Κουκιά ξερά κοκκινιστά 7,6
Λαχανάκια Βρυξελλών 3,8
Μπάμιες 4,5
Ρεβίθια 5,1
Φάβα 4,1
Φασόλια γιαχνί 6,9
Φασόλια γίγαντες πλακί 7,3
Χόρτα βραστά 2,6
Δημητριακά All Bran 30
Δημητριακά Bran Flakes 17,3
Δημητριακά Fruit’ n Fiber 10,1
Δημητριακά Muesli 10,5
Δημητριακά Shredded Wheat 10,1
Δημητριακά Shreddies 10,9
Δημητριακά Sultana Bran 15,5
Δημητριακά Weetabix 11,6


Μελίνα Σ. Καριπίδου, MSc
Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος

http://www.nutridiet.gr/site/